زین طایفه شعرت به شعیری نخرد کس

حامد شجاعی- مدیر روابط عمومی و اطلاع رسانی ستاد هماهنگی شورایاری های شورای اسلامی شهر تهران

"در جهت تحقق و اجرای قانون شوراها و تقویت مشارکت هرچه بیشتر شهروندان تهرانی در ساماندهی امور مختلف شهری و جلب همکاری واقعی آنان در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان انجمن‌های شورایاری شهر تهران وابسته به شورای شهر تهران تشکیل می‌شود."- ماده ۱ مصوبه تشکیل انجمن‌های شورایاری شهر تهران

برای تعریف و تبیین نقش و ماهیت شورایاری‌ها، شاید بهترین نقطه عزیمت، مصوبه تشکیل انجمن‌های شورایاری شهر تهران باشد که ماده ۱ آن مورد اشاره قرار گرفت. بیش از ۱۸ سال از آغاز به کار انجمن‌های شورایاری در شهر تهران می‌گذرد و در طول این مدت، به نظر می‌رسد اهمیت و نقش این انجمن‌ها آنطور که باید و شاید برای ذینفعان مدیریت شهری، اعم از شهروندان، شهرداری‌ها و دستگاه‌های حاکمیتی تبیین نشده است.

آنچه بهانه نگارش این سطور شد، برنامه طنزی است که در شامگاه روز جمعه، پنجم مرداد ۱۳۹۷ از شبکه نسیم متعلق به صدا و سیمای جمهوری اسلامی بر روی آنتن رفت. در این برنامه که ظاهرا به اجرای استندآپ کمدی با حضور و هدایت چهار تن از هنرپیشگان و مجریان شناخته شده سینما و تلویزیون اختصاص دارد،نخستین شرکت‌کننده برنامه، مقوله رقابت‌ها و وعده‌های انتخاباتی و عملکرد منتخبین پس از پیروزی در انتخابات را به عنوان سوژه خود انتخاب کرده بود.

نقد صریح و نیش و کنایه‌های آمیخته با طنز و شوخیِ اجراکننده این آیتم، قطعا پدیده‌ای است که مخاطبان، به ویژه در جوامع بهره‌مند از آزادی‌های سیاسی، از رسانه‌ها توقع دارند و می‌طلبند. اما نکته تامل‌برانگیز این بخش، هدف‌گیری شورایاران به عنوان مرجعِ‌ضمیر این شوخی‌ها بود. تو گویی نویسندگان و تهیه‌کنندگان برنامه مذکور که پنداری قصد جذب مخاطب از طریق انتقاد به نهادهای انتخابی و گرفتن ژست اهدای آزادی نقد و شوخی با مسوولان در رسانه‌ متبوعشان را داشته‌اند، دیواری کوتاه‌تر و نهادی بی‌دفاع‌تر از تنها انجمن دخیل در مدیریت شهری که کاملا داوطلبانه، غیرسیاسی و مشارکتی است، پیدا نکرده‌اند.

قطعا برای نزدیک به ۲۵۰۰  شورایار فعال در ۳۵۲ محله شهر تهران جای این پرسش و ابهام وجود دارد که اگر صدا و سیما تا این حد، ظرفیت فراهم کردن فضای باز نقد و گفتگو پیرامون عملکردها و حتی تخلفات و انحراف‌های احتمالی نهادها و سازمان‌های گوناگون را در خود نهفته دارد چرا از خود شروع نمی‌کند؟ آیا این رسانه صوتی و تصویری انحصاری اجازه می‌دهد صرف مطرح شدن اتهامات مالی علیه برخی چهره‌های شناخته شده فعال در آن، یکی از روزنامه‌ها یا نشریات مجازی کشور، همه مجریان و شومن‌های صدا و سیما را، ولو به شوخی، متهم به سواستفاده مالی یا دریافت تسهیلات و عدم بازپرداخت آن نماید؟

از سوی دیگر در حالی که انجمن‌های شورایاری، نهادی کاملا داوطلبانه هستند که اعضای آن هر چهار سال یک بار با رای ساکنان محلات گوناگون انتخاب می شوند و بدون چشمداشت یا انتفاع مالی، وقت و توان خود را صرف ایفای نقش مشورتی و نظارتی برای اعضای شورای شهر تهران می‌کنند، جای این پرسش وجود دارد که چرا نوک پیکان شوخی و انتقاد صدا و سیما به سمت سایر نهادهای انتخابی که منتخبان آن برای فعالیت، واجد دریافت حقوق و مزایا و امکانات متعدد هستند نمی‌رود؟ یا چرا جایی در این رسانه عریض و طویل برای نقد سایر دستگاهها و سازمان‌ها وجود ندارد؟ البته نباید از حق گذشت که نفس سوژه قراردادن شورایاران در برنامه مذکور، گواه و تاییدی بر این واقعیت است که شورایاری‌ها، به نوعی، مردمی‌ترین نهاد فعال در حوزه‌ مدیریت کشور هستند که به استناد اصل هفتم قانون اساسی و برپایه سفارش‌ها و توصیه‌های بزرگان انقلاب اسلامی همچون مرحوم آیت‌الله طالقانی، همزمان با نخستین دوره شورای اسلامی شهر تهران و پس از حدود بیست سال از استقرار نظام جمهوری اسلامی فعالیت خود را آغاز کردند و همین وجهه پررنگ و بکر مردمی، به صاحبان صدا و سیما این جسارت را می‌بخشد که به راحتی آن را مخاطب طنز و شوخی خود قرار دهند.

در همین راستا البته شاید بهتر باشد صاحبان صدا و سیما، ضمن طراحی آیتم‌ها و برنامه‌های طنز و مفرح برای شوخی با همه نهادها و سازمان‌های کشور، فضا و فرصتی از آنتن فراگیر خودشان را هم برای معرفی و تشریح عملکرد و دستاوردهای انجمن‌های شورایاری و شوراهای روستا و شهر و استان در سراسر کشور اختصاص دهند.

بهره‌گیری از زبان طنز در فضای کنونی کشور امری پسندیده و بجا و از آن پسندیده‌‌تر درک نیاز و شنیدن صدای مخاطب است. چه، عصر رسانه‌های یکطرفه، سالهاست که سپری شده و جهان، عرصه جولان رسانه‌های تعاملی است.

خوب است که صاحبان صدا و سیما و مدعیان طنزپردازی و نقادی در این رسانه، پیش از ادامه کار بر همان سیاق سابق، نگاهی به این چند بیت از غزل خواجوی کرمانی بیندازند:

"گر نایب خاقانی و خاقانی وقتی
ور ثانی سحبانی و حسان زمانی
چون شمع مکش سر که بیکدم بکشندت
با این همه گردنکشی و چرب‌زبانی
خاموش که تا در دهن خلق نیفتی
در ملک فصاحت چو زبان کام نرانی
زین طایفه شعرت به شعیری نخرد کس
گر آب حیاتست به پاکی و روانی
با این همه یک نکته بگویم ز سر مهر
هر چند که دانم که تو این شیوه ندانی
رو مسخرگی پیشه کن و مطربی آموز
تا داد خود از کهتر و مهتر بستانی"

کد مطلب : ۲۹۹۳